Ten Aard biedt een desolate en troosteloze aanblik .  Het dorp is haast van de kaart geveegd .  Oorlogspuin en doorschoten huizen is wat nog rest .  De hoofd- en zijstraten , zo ook de omliggende velden en weilanden liggen bezaaid met lichamen , dode en zieltogende lichamen , van zowel vriend als vijand .  En het dorp ziet weer grijs , grijs van de Duitsers .  Grimmige gestalten met Stahlhelmen en Fallschirmjäger helmen overheersen terug het Aardse dorpsbeeld , tot bijna aan de kanaaloever .  Een klein Schots bruggenhoofdje is al wat nog rest...  De avond voordien waren de Schotten begonnen met de ontruiming van het bruggenhoofd wat op zich een hele operatie moet zijn geweest .  Immers die bewuste avond van 20 SEPTEMBER was het bruggenhoofd op zich nog bevolkt met honderden Schotten , in totaal de restanten van drie infanterie bataljons !!!  Dat deze terugtocht onder zeer penibele omstandigheden gebeurde , blijkt uit hun geschriften waarin men tussen de regels door kan lezen dat het voor deze jongens (op mentaal vlak) bijzonder moeilijk moet zijn geweest hun bruggenhoofd te moeten verlaten , hun doden onbegraven achterlatend...  In principe laten soldaten op een slagveld nooit hun gesneuvelde makkers onbegraven achter , alles zal men in het werk stellen om hun doden mee af te voeren .  Indien de situatie dit niet toelaat zal men alsnog trachten de gesneuvelden waardig te begraven .  Als de krijgsverrichtingen dit ook niet toelaten , getuigt dit van een uiterst penibele situatie .  De gevechten op Ten Aard moeten een verschrikkelijk verloop gekend hebben , getuige hiervan de vele Schotten die aldus onbegraven achterbleven op het Aardse slagveld...  De aftocht gebeurde onder een intense regen van vijandelijk mortier- en granaatvuur .  Overleven in het bruggenhoofd van Ten Aard was slechts een kweste van geluk , heel veel geluk...  Dit getuigt van de helse en verwoede gevechten die zich in het fel bevochten bruggenhoofd van Ten Aard hebben afgespeeld .  Terwijl er in de voormiddag nog een aantal Schotten de laatste verbitterde afweergevechten leverden , om de aftocht toch blijvend te verzekeren , werden met behulp van de laatste aanvalsboten , en met het primitief vlottensysteem , deze laatste Schotse "survivors" van Ten Aard ook mee over het kanaal geloodst naar de relatief veilige zuidelijke oever .  De totaal uitgeputte Schotten trokken zich vervolgens terug naar Geel .  De zuidelijke oever werd nu bemand door eenheden van de zopas gearriveerde Engelse 7th Armoured Division .  En Ten Aard , Ten Aard was die avond van 21 SEPTEMBER terug Duits...

Dit authentiek document laat aan duidelijkheid niets te wensen over :  het bruggenhoofd van Ten Aard werd op 21 SEPTEMBER 1944 van de Schotten gezuiverd .  Het document werd opgesteld en ondertekend door Eichert-Wiersdorff , Oberst i. G. , van het Generalkommando roem. 88. A. K.  Archief CVK .

Vorige dag                    Volgende dag

Terug