Battle for the locks
Een website van Verbroedering Vaderlandslievende Groeperingen Mol
Geel - Ten Aard
Vrijdag 15 september 1944
Een eenzame , en een wat door de tijd vergeten gedenksteen langs het jaagpad , op de noordelijke oever van het Kempisch kanaal , een 800 meter ten westen van de wegbrug van Ten Aard , richting Olen en Herentals , herinnert de welwillige passant aan dit bloedig verleden... " Hier sneuvelde een Brits soldaat . Hij werd hier begraven in september 1944 en daarna ontgraven in juni 1945 " , zo getuigt deze steen . En toch , geheel vergeten is hij niet... Zo vertelde mij recentelijk nog een inwoonster van Ten Aard , een dame van de na-oorlogse generatie , dat zij tijdens haar jogging trips telkens een eregroet bracht als zij de gedenksteen passeerde... Een bewonderenswaardig voorbeeld in deze tijden... Heel zeker geen vluchtige woorden , maar wel woorden die een mens aan het denken zet...
Best mogelijk dat deze Schotse soldaat is gesneuveld in de beginfaze van het offensief , tijdens de eerste oversteek van het kanaal in de morgen van 14 september 1944 . In de beginjaren tachtig van vorige eeuw meen ik me nog te herinneren dat ik met mijn metaaldetector nog enkele lege patroonhulzen van een Lee-Enfield geweer heb gevonden juist naast deze gedenksteen... Foto's © CVK , 18 oktober 2009
In de vroege ochtenduren was het bruggenhoofd uiterst klein geworden , nauwelijks 250 meter breed langs de kanaaloever en nog heel wat minder diep . Het 8th Bn Royal Scots , hun rangen inmiddels fel uitgedund , beten zich vast aan een aantal pelotonposten in huizen , tuinen of schutterskuilen aan beide kanten van de dorpsstraat , van aan de oversteekplaats in de zwaaikom tot in de omgeving van de Bloemmolens .
De Duitsers vormden niet alleen door hun numerieke overmacht een directe bedreiging voor het bruggenhoofd maar hier en daar hadden ze zelfs weten te infiltreren... en bezette de vijand ook posten in het Schots bruggenhoofdje zélf tussen deze van de Royal Scots... Kan men een nog meer penibele situatie voorstellen... ?!
Om 10:00 uur in de voormiddag trokken de Duitsers zich ietwat terug naar het noorden om hun artillerie de kans te geven om het kleine bruggenhoofdje nog wat te belagen met granaatvuur...
6th Bn Royal Scots Fusiliers
Even na dageraad begonnen nu ook de eerste troepen van het 6th Bn Royal Scots Fusiliers van de 44th (Lowland) Infantry Brigade op de zuideroever van Ten Aard te arriveren om hun eigen overtocht voor te bereiden .
Door de instorting van de zuidelijke kanaaloever aan Sas 8 , de dag voordien , stonden ook nog eens grote gebieden langs de zuidkant van het kanaal , en ten oosten van de baan Geel - Turnhout (de rechterkant dus) onder water . Bovendien breidde het water zich meer en meer uit naar het westen , overstroomde de baan Geel - Turnhout , en regende het nog eens ook .
Vertraagd door al deze ellende begonnen de Royal Scots Fusiliers hun overtocht in de zwaaikom pas tegen de middag . Deze oversteek gebeurde ook met aanvalsboten , en vond plaats tussen de oude steenweg en de ramp van de verhoogde (vernielde) wegbrug . (P.s. : de oude steenweg , de huidige Paviljoenstraat , loopt uit op de zuidelijke kanaaloever , in de zwaaikom , en wordt door het kanaal doorsneden , om aan de overkant in het dorpje Ten Aard over te gaan in de hoofdstraat , dorpsstraat , de huidige Vaarstraat .)
Het was de taak om het fragiel bruggenhoofdje van het 8th Bn Royal Scots verder uit te breiden naar het oosten , naar rechts , en zo ook naar het noorden .
Vermits de Duitsers zich die morgen wat hadden terug getrokken uit de directe omgeving van het bruggenhoofdje , en zelfs uit de dorpskom , wist een kompagnie van de Royal Scots Fusiliers alzo de westkant (linkerkant) van de hoofdstraat volledig te zuiveren tot aan het einde van de hoofdstraat , een goede 500 meter verder noordwaarts , alwaar deze straat uitloopt op de baan Geel - Turnhout , de Turnhoutseweg genaamd .
Een andere kompagnie wist de andere kant van de hoofdstraat te zuiveren . Tegen 14:30 uur die namiddag hadden de nog frisse manschappen van de Royal Scots Fusiliers op deze wijze Ten Aard zelf opnieuw bezet , het maximum bruggenhoofd was bereikt , en men had de toestand weer tamelijk stevig in handen . Of dat dachten de Schotten toch...
Kaart : "The History of the Fifteenth Scottish Division , 1939-1945" , by Lt. Gen. H. G. Martin . William Blackwood & Sons Ltd. Edingburgh and London , 1948 .
De tegenaanval...
Een paar uur later echter lanceerde het I. Bataillon van het Ersatz und Ausbildung Regiment "Hermann Göring" met volle geweld twee zware tegenaanvallen tegen de Royal Scots Fusiliers , recht door de hoofdstraat... Ten westen van de hoofdstraat beukten deze Duitsers door de linies van de Royal Scots Fusiliers tot ze werden gestuit door een kompagnie van het gehavende 8th Bn Royal Scots . Deze kompagnie was als ondersteuning de Royal Scots Fusiliers gevolgd . Aan de andere kant van de hoofdstraat vorderden de Duitsers minder goed . Maar niettemin moesten ook de Royal Scots Fusiliers op hun beurt Aardse bodem aan de vijand prijs geven en werd het bruggenhoofd andermaal erg samengedrukt...
Het 6th Bn King's Own Scottish Borderers
Om 18:00 uur begonnen de King's Own Scottish Borderers aan hun oversteek van het Kempisch kanaal naar het bruggenhoofd . Deze Schotten kregen de opdracht het bruggenhoofd terug uit te breiden naar het noorden toe , zo ook naar links , naar het westen . Tegen 20:00 uur waren de eerste twee kompagnies overgezet . Terwijl de derde kompagnie op haar beurt aan de oversteek begon kwamen de twee andere kompagnies op de noordelijke oever letterlijk in de hel terecht... Bij aankomst stonden hun kameraden van de Royal Scots en Royal Scots Fusiliers onder enorme druk . Het bruggenhoofd werd heftig bestookt door de vijand en er werd zeer hevig gevochten . De toestand was uiterst verward...
Onder deze omstandigheden konden de King's Own Scottish Borderers en de Royal Scots Fusiliers hun geplande en deels gecombineerde aanval , het bruggenhoofd uitbreiden zoals gepland niet inzetten , laat staan hun doel bereiken . In plaats daarvan stelden de King's Own Scottish Borderers zich kompagniegewijs op rond het dorp , met het oog op een uitval die gepland werd voor 08:00 uur de volgende morgen...
Munitiegebrek...
Ondertussen kregen de Schotten met nog meer tegenslag af te rekenen... munitiegebrek ! Er bleek een dreigend tekort aan granaten voor de jongens op Ten Aard... Operatie "Market Garden" (de grootste geallieerde luchtlandingsoperatie aller tijden) was nakend , en dit gebeuren , een initiatief van Field-Marshal Sir Bernard Montgomery , kreeg alle prioriteit... ten koste van de Schotten op Ten Aard... !!! Er was een dermate nijpend gebrek aan granaten , en de vraag was zo groot , dat de 44th (Lowland) Infantry Brigade haar vraag om artillerieondersteuning voor de drie bataljons in het bruggenhoofd , moest beperken tot enkel verdedigingsvuur tegen vijandelijke anvallen .
De genie...
De hele namiddag was de genie koortsachtig aan het werk geweest om de noodzakelijke voertuigen (met uitzondering van het zwaarder materiaal) van de Royal Scots Fusiliers en de Kings Own Scottish Borderers per veer over te brengen . Daar de veerplaats in de zwaaikom niet meer onder vuur van Duitse handvuurwapens lag , probeerde Major Wood op goed geluk af zijn primitief vlot van vouwboten uit te breiden tot een brug... De Duitsers hadden dit al snel in de mot , lokalizeerden het vlottensysteem en hun kanonnen scoorden voltreffer na voltreffer... Zo werd de brug in aanmaak , met bruggenmateriaal , vouwboten en al... vakkundig , tot mootjes gehakt , tot het hele boeltje tenslotte tot zinken werd gebracht...
Achteloos voor de verliezen die er werden geleden , begonnen de geniesoldaten met het bergen van de resterende vouwbootuitrusting .
Mol - Donk...
Om de druk op het bruggenhoofd van de 44th (Lowland) Infantry Brigade op Ten Aard te verlichten had het divisie hoofdkwartier besloten om die nacht het 2nd Bn Gordon Highlanders en het 10th Bn Highland Light Infantry te dirigeren naar een verzamelgebied nabij Mol - Donk . Daar zou dan de volgende morgen een overtocht over het Kempisch kanaal gepland worden om alzo de vijandelijke (over)druk op het bruggenhoofd van Ten Aard weg te nemen en met het doel het bruggenhoofd mee te helpen uit te breiden...
De twee bovenvermelde bataljons waren op hun beurt ingedeeld bij de 227th (Highland) Infantry Brigade , 15th Scottish Infantry- Division .
Enkele meldingen uit het Duitse Kriegstagebuch :
15.09.14
Tagesmeldung : (Durchggeben 20.40 Uhr)
Abschnitt Kampfgruppe Chill (85. I.D.)
Mit starker Art. - Unterstützung drang Feind erneut 08.15 Uhr über Maas-Schelde-Kanal westl. Turnhout nach Aart vor . Nach vorübergehendem Zurückwerfen des Feindes am Kanal , hat Feind mit neuen Kräften Brückenkopf erweitert . Aart ging verloren . Einbruchstelle unter Einsatz letzter Reserven abgeriegelt . Mindestens 1 feindliches Inf.- Btl. nördl. des Kanals angenommen . Starke feindl. Artillerie etwa 12 Batterien , unterstützen die Kräfte von Südufer des Kanals . Nach Gefangenaussagen soll Stahlbrücke für Panzer über Kanal geführt werden , am 16.9. daher Panzervorstoss erwartet . Eigenes zusammengefasstes Art.- Feuer auf Brückenkopf Aart , erheblicher Mun.- Verbrauch .
I. / Ers. und Ausb.- Btl. H. Gö. hatte erhebliche Ausfälle , besonders an Offizieren . Zuführung neuer Kräfte erforderlich . Kampf um Brückenkopf Aart durch Wasserauslauf aus Maas-Schelde-Kanal erschwert , Überschwemmung besonders ostwärts der Strasse Aart - Casterle .
